Šta je odlučio Evropski sud u predmetu “Kovačević” 

Za Sarajevo „istorijska presuda“, a za Banjaluku pokušaj uništenja Republike Srpske, majorizacije Srba (nakon Hrvata) i konačno rušenje Dejtona.

Mada Odluka Evropskog suda za ljudska prava po apelaciji Slavena Kovačevića, inače savjetnika člana Predsjedništva BiH Željka Komšića, do juče nije objavljena, njena interpretacija u medijima je bila dovoljna da zapali novi politički plamen u zemlji.

Za sada je premalo činjenica, a previše ličnih impresija.

Cilj da BiH bude jedna izborna jedinica
Kovačević se žalio Sudu jer tokom opštih izbora 2022. nije mogao glasati za kandidate za Predsjedništvo BiH i indirektno za Dom naroda BiH jer nisu pripadnici tri konstitutivna naroda niti žive u “odgovarajućem” entitetu. Sud je navodno utvrdio da su takvi uslovi diskriminatorni i u suprotnosti sa članom 1. Protokola br. 12 Evropske konvencije za ljudska prava, te da je sadašnji politički sistem etničku zastupljenost učinio važnijom od bilo čega drugog, jačajući time etničke podjele u zemlji.

Sud je utvrdio diskriminaciju i u slučaju nemogućnosti glasanja za članove Predsjedništva BiH ako ne dolaze iz određenog konstitutivnog naroda ili ne žive u određenom entitetu.

– Znači Bosna i Hercegovina mora biti jedna izborna jedinica i da svi građani mogu konzumirati svoje aktivno biračko pravo birajući svog šefa države – Kovačevićeva je interpretacija odluke.

Kakvo je sadašnje stanje i šta bi provođenje odluke moglo da znači?

Prema važećem Ustavu BiH, koji je dio međunarodnog mirovnog, Dejtonskog sporazuma, Dom naroda BiH se sastoji od 15 delegata, od kojih su dvije trećine iz Federacije (uključujući pet Hrvata i pet Bošnjaka) i jedna trećina iz Republike Srpske (pet Srba).

“Sejdić i Finci”
„Predsjedništvo BiH se sastoji od tri člana: jednog Bošnjaka i jednog Hrvata, koji se svaki biraju neposredno sa teritorije Federacije, i jednog Srbina, koji se bira neposredno sa teritorije Republike Srpske“, piše u Ustavu BiH.

Dakle, ako živite u Srpskoj, ne možete glasati za bošnjačkog i hrvatskog člana Predsjedništva, i obratno.

Takođe, ako ste Bošnjak ili Hrvat ne možete se u Srpskoj kandidovati za člana Predsedništva BiH, niti ako ste Srbin u FBiH.

Sa nekoliko ranijih presuda, od kojih je najpoznatija “Sejdić i Finci protiv BiH”, Evropski sud je osporio nacionalni prefiks prilikom izbora, u korist nacionalnih manjina i „ostalih“.

U nekim od brojnih pregovora naziralo se političko rješenje, na način da se iz RS bira jedan (ne piše Srbin) član Predsjedništva BiH, a iz FBiH dva. Kada je riječ o Domu naroda BiH, pominjala se mogućnost njegovog proširenja sa klubom ostalih. Ali, nikada ništa nije usvojeno.

Najbrojniji narod bi vladao u BiH
Ovaj put, ako je suditi prema onom što govori Kovačević i Komšićeva DF, sud u Strazburu je otišao nekoliko koraka dalje, navodeći da se na prostoru cijele BiH biraju sva tri člana Predsjedništva, kao i delegati u Domu naroda BiH, pod plaštom jednakosti građana. To bi, suštinski, bila pobjeda politike koju predstavlja Željko Komšić, koja se bazira na borbi protiv legitimnog predstavljanja tri konstitutivna naroda u BiH. U prevodu, najbrojniji narod bi vladao zemljom jer se brišu ustavni mehanizmi zaštite nacionalnog i entitetskog interesa.

Milan Tegeltija, savjetnik predsjednika Republike Srpske, već je poručio da takva presuda nikada neće biti provedena.

– Slavenu Kovačeviću, savjetniku Željka Komšića, ljudi u BiH trebaju zahvaliti što je apelacijom izdejstvovao presudu Suda u Strazburu zbog koje BiH vrlo vjerovatno nikada neće ući u EU, jer ta presuda nikada neće biti provedena u BiH. Ako je cijena EU smrt Republike Srpske, ne hvala – poručio je Tegeltija.

Pokušaj demontaže Srpske
Odlukom po apelaciji Kovačevića, Evropski sud za ljudska prava se pretvorio u političku instituciju za ostvarivanje političkih interesa jedne strane u BiH i na ovaj način protivpravno se radi na rušenju Republike Srpske, rekao je za RTRS profesor ustavnog prava Milan Blagojević.

On je optužio Sud da se neovlašteno upustio u pokušaj sopstvenog izbornog i ustavnog inženjeringa u jednoj državi, čime grubo izlazi iz okvira ovlašćenja koja mu daje Evropska konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda.

FOTO: SINIŠA PAŠALIĆ/RAS SRBIJAFOTO: SINIŠA PAŠALIĆ/RAS SRBIJA
– Ne mogu ništa drugo da zaključim do da se i na ovaj način, pomoću Evropskog suda, sve protivpravno radi na rušenju Republike Srpske, jer Dom naroda PS BiH nije samo predstavništvo naroda nego i entiteta sa čije teritorije su izabrani delegati, budući da Ustav BiH propisuje da se pet srpskih delegata bira sa teritorije RS. Stoga bi izlaženje u susret ovoj presudi Evropskog suda za ljudska prava značilo demontažu Srpske i unitarizaciju BiH. Na to Srpska ne smije nikako pristati, jer bi time ona ne samo nestala, već bismo svi mi dozvolili da se time poništi suštinski dio Dejtonskog mirovnog sporazuma kao pravno valjanog međunarodnog ugovora, a time i taj ugovor u cjelini, i to nepravom nekolicine sudija koje bi u tom slučaju trijumfovalo nad pravom i pravdom – navodi Blagojević u komentaru.

Komšićeva DF najavila nove apelacije
Istovremeno, u DF, čiji je predsjednik Željko Komšić, priznaju da je presuda snažan podsticaj onome što oni već godinama zagovaraju.

– Presuda po Kovačevićevoj apelaciji do sada je najvažnija kada je riječ o BiH. Presuda na izvjestan način simbolizuje decenijsku borbu za jednakopravnost građana države BiH. Istorijat te borbe ima svoj pravni i politički kontekst – saopštila je DF.

Podsjećaju da je, u pravnom smislu, borba za jednakopravnost građana BiH na liniji presude po apelaciji Slavena Kovačevića počela presudom Evropskog suda za ljudska prava u slučaju “Zornić”, kada je sud naložio da se odbaci etnički princip konstitutivnosti naroda.

– DF je nastavila svoju pravnu i političku borbu za jednakopravnost građana BiH i za ideju građanske države Bosne i Hercegovine. Presuda po apelaciji Slavena Kovačevića samo je jedan izraz te politike, a u budućnosti se mogu očekivati i nove presude po apelacijama zvaničnika DF i same stranke – saopštila je DF.